ตลาดสินค้ามือสอง

จากกระแสการซื้อสินค้าออนไลน์กันมากขึ้น ส่วนหนึ่งก็มาจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้บริโภคอันเนื่องมาจากการระบาดของโควิด 19 ที่ทำให้การออกจากบ้านไปไหนมาไหนเป็นเรื่องที่ต้องคำนึงถึงกันมากขึ้นจึงหันมาเลือกซื้อสินค้าออนไลน์แทน

ปรกติเราจะเห็นคลังสินค้าขนาดใหญ่ที่ภายในเต็มไปด้วยสินค้ามากมายหลากหลายหมวดหมู่อยู่เต็มชั้นวาง เมื่อลูกค้าสั่งซื้อเข้ามาก็พร้อมที่จะนำใส่กล่องจัดส่งถึงบ้าน

คลังสินค้าขนาดใหญ่อย่างของ Amazon Taget Cosco เป็นคลังสินค้าไฮเทคที่มีพื้นที่หลายแสนตารางฟุตและเต็มไปด้วยสินค้า ระบบสายพาน รวมถึงหุ่นยนต์จัดการสต็อก พนักงานประจำจุดแพ็คสินค้าลงกล่อง กระจายอยู่ทั่วไปในสหรัฐฯ ซึ่งจากการคาดการณ์ สหรัฐฯ กำลังเข้าสู่ภาวะขาดแคลนคลังสินค้าอันเป็นผลจากการปรับตัวทางธุรกิจให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนไป โดยต้องการพื้นที่คลังสินค้ารวมกันมากถึงหนึ่งพันล้านตารางฟุตภายในปี 2025

ที่เท็กซัสมีคลังสินค้าแห่งหนึ่งที่ต่างจากคลังสินค้าทั่วไปตรงที่เป็นสินค้ามือสองที่ซื้อเหมายกล็อตมาจากค้าปลีกยักษ์ใหญ่ อย่าง Amazon Target Home depot รวมทั้งจากการประมูลซื้อสินค้าที่ตกค้างในสนามบินและยานพาหนะที่ปลดประจำการ เพื่อจะนำมาคัดเลือก ซ่อมแซม แล้วนำไปประมูลขายต่อบนเว็บไซต์ต่าง ๆ หรือขายคละสินค้ายกพาเลทให้กับผู้ซื้อรายย่อยต่อไป

บริษัทที่ทำโมเดลธุรกิจแบบนี้มีเป็นพันรายเฉพาะในสหรัฐฯ และรายที่ถือว่าเป็นเจ้าใหญ่ ใหญ่ขนาดที่เข้าไปจดทะเบียนในตลาดแนสแด็กส์ได้ อย่างบริษัท Liquidity Services, Inc. (LQDT)

นั่นย่อมแสดงให้เห็นแล้วว่า ตลาดสินค้ามือสองใหญ่กว่าที่เราคิดไว้มาก

แล้วที่มาที่ไปของโมเดลธุรกิจแบบนี้เป็นอย่างไร ?

การระบาดของโควิด 19  ทำให้การซื้อสินค้าออนไลน์เพิ่มสูงขึ้น 11% ในช่วงเทศกาลปีที่แล้ว  แต่ขณะเดียวกันก็มียอดส่งคืนสินค้าคิดเป็นมูลค่า 761 พันล้านเหรียญฯ โดยสินค้าที่ลูกค้าส่งคืนกลับไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใด เช่น มีข้อผิดพลาดจากการใช้งาน สินค้าไม่สมบูรณ์ มีรอยขีดข่วน หรือไม่พอใจในตัวสินค้าด้วยสาเหตุใด ๆ ก็ตาม เมื่อถูกส่งกลับมาที่บริษัท สินค้าเหล่านั้นก็จะถูกนำไปทำลายด้วยการเผาหรือไม่ก็ฝังกลบ

ในปี 2021 พบว่า มีสินค้าถูกส่งคืนมากกว่า 16.5% ซึ่งเพิ่มขึ้นมากกว่าปีก่อนหน้าถึง 56% สำหรับการสั่งซื้อสินค้าออนไลน์ ค่าเฉลี่ยในการส่งคืนสินค้ายิ่งสูงกว่าขายหน้าร้านเสียอีก โดยอัตราการส่งคืนสินค้าอยู่ที่ 20.8% เพิ่มจากปี 2020 ที่มีตัวเลข 18% และกระบวนการในการส่งคืนสินค้าที่ผู้ค้าปลีกต้องรับผิดชอบนั้นคิดเป็นมูลค่าสูงถึง 66% ของราคาสินค้า

ดังนั้นเมื่อต้องมีค่าใช้จ่ายในการส่งคืนสินค้าไปยังผู้ผลิต หรือต้องนำไปเผา ฝังกลบ ก็ก่อให้เกิดมลภาวะตามมาซึ่งถือเป็นต้นทุนทางด้านสิ่งแวดล้อม ทางออกที่ดีที่สุดก็คือการขายยกพาเลท หรือขายเหมา ขายล้างสต็อก อะไรทำนองนั้น จึงทำให้เกิดช่องทางการทำธุรกิจสินค้ามือสอง

แต่การขายสินค้ามือสองก็มีเพดานในการทำกำไรได้ไม่เยอะรวมถึงคุณภาพที่เอาแน่เอานอนไม่ได้ของสินค้ามือสอง การซื้อเหมาแบบโละสต็อกหรือยกพาเลทจึงไม่ได้เป็นโอกาสทางธุรกิจเสมอไป

การส่งคืนสินค้าในสหรัฐฯ คิดเป็นสัดส่วนในการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์จำนวนมากถึง 16 ล้านเมตริกตันและสร้างขยะที่นำไปถมที่มากถึง 2.7 พันล้านกิโลกรัมในแต่ละปี

ผู้ค้าปลีกอย่าง Amazon ได้มีนโยบายว่าทางบริษัทจะไม่นำสินค้าใด ๆ ก็ตามไปทำลายด้วยวิธีฝังกลบ แต่จะส่งไปเผาเพื่อให้ได้พลังงานความร้อนหมุนเวียนกลับมาใช้ ขณะเดียวกันก็กำลังพยายามอย่างมากที่จะลดการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ให้เหลือศูนย์ แต่จะเป็นการดีกว่าหากเราทำให้เกิดการซื้อสินค้าแบบยั่งยืน

การซื้อสินค้ามือสองหนึ่งชิ้น ช่วยลดการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ได้ถึง 82%  การที่ตลาดสินค้ามือสองได้รับความนิยมขึ้น เนื่องจากผู้บริโภคต้องการซื้อสินค้าเหล่านั้น มันไม่มีเหตุผลที่เราจะต้องเอาสินค้าดังกล่าวไปทิ้งขยะ มันจะเป็นทางเลือกที่ดีกว่าหากนำสินค้าดังกล่าวกลับเข้ามาหมุนเวียนในระบบเพื่อรอคนที่ต้องการมัน โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของโควิด 19 ห่วงโซ่อุปทานเกิดคอขวดทำให้ขาดแคลนสินค้าใหม่ ส่งผลให้เกิดความนิยมในตลาดสินค้ามือสอง ซึ่งเป็นธุรกิจที่มีมูลค่าถึง 644 พันล้านเหรียญฯ โดยหากมองย้อนกลับไปในปี 2008 ตลาดสินค้ามือสองมีมูลค่าราว ๆ 309 พันล้านเหรียญฯ นั่นหมายความมูลค่าตลาดเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าในช่วงสิบปีให้หลังมานี้

แม่ค้ารายหนึ่งบอกว่า คือการเหมาสินค้ายกล็อตแบบกล่องสุ่ม พาเลทสุ่ม จะว่าไปมันก็เหมือนการคุ้ยขยะในเวอร์ชันแฟนตาซี เร้าใจสักหน่อย ลุ้น คาดหวัง ! ถึงของที่ดีกว่า ปลอดภัยกว่าแล้วก็ถูกกฎหมายกว่า  อย่างเราได้เสื้อแจ็คเก็ตสภาพดี ยังมีป้ายราคาติดอยู่ด้วย

สินค้าที่เธอซื้อเหมาแล้วทำการคัดมาประมูลขายนั้นบางรายการไม่มีคนสนใจเลย นั่นทำให้รู้สึกจิตตกว่าสินค้าที่เหมามาขายรอบนี้ดูท่าจะไม่ดี แต่ขณะเดียวกันก็มีสินค้าอีกหลายรายการที่คนแย่งกันประมูล

สินค้าบางอย่างที่เราได้มา เราก็นำมาขายในราคาต่ำกว่าราคาขายทั่วไปในตลาด เช่น ที่นอนพวกนี้ราคาขายทั่วไปอยู่ที่ 10,000 – 15,000 เหรียญฯ เราก็ขายในราคา 3,000 – 5,000 เหรียญฯ

ทางด้านบริษัทใหญ่อย่าง Liquidity services ก็จะมีขั้นตอนที่ใหญ่กว่า

เมื่อพาเลทสินค้ามาถึงคลังสินค้าของเรา ขั้นตอนแรกคือแกะพลาสติกหุ้มพาเลทออกแล้วดูว่าข้างในเป็นอะไร จากนั้นก็แยกวัสดุในการหุ้มห่อสินค้า นำไปรีไซเคิล อย่างพวกโฟมกันกระแทกที่เป็นสไตโรโฟมก็นำมาเข้าเครื่องตัดเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วหลอมลงเป็นก้อน ๆ แล้วจะมีคนมารับซื้อต่ออีกทอด นำไปเป่าขึ้นรูปเพื่อใช้ในการบรรจุหีบห่อสำหรับใช้กันกระแทกใหม่อีกครั้ง

กล่องกระดาษแข็ง กระดาษลูกฟูก เรานำมารีไซเคิลได้ประมาณ 200 ตันต่อปี ส่วนสไตโรโฟม รีไซเคิลได้ราว 20 ตันต่อปี เราทำการตรวจสอบสินค้าทุกชิ้นที่เข้ามาในคลังสินค้าเพื่อให้แน่ใจว่าสินค้าพวกนี้อยู่ในสภาพที่ขายได้ อย่างสินค้ากลุ่มเครื่องใช้ไฟฟ้า อันไหนที่ต้องซ่อมต้องแก้ไข ก็ซ่อมให้เรียบร้อย ทำการตรวจสอบคุณภาพ ตรวจสอบการใช้งาน จากนั้นก็ระบุเป็นสินค้า refurbished ขึ้นประกาศขายได้

สำหรับสินค้าอื่น เมื่อสินค้าผ่านการตรวจสอบแล้วว่าขายได้ เราก็จะนำมาจัดชุดแล้วห่อรวมกันบนพาเลทแล้วนำไปให้ประมูลบนเว็บไซต์ ขณะเดียวสินค้าที่จัดชุดเสร็จแล้วรอการประมูลเราก็จะเก็บเข้าชั้นรอนำออกมาไล่เลียงกันไป มีสินค้าคอยป้อนให้เว็บไซต์ตลอดเวลา

ตลาดสินค้ามือสองยังแบ่งออกเป็นหมวดย่อย เช่น สินค้าที่ประมูลมาจากสนามบิน สินค้าจากหน่วยงานรัฐ หรือสินค้าสำหรับเด็ก โดยเฉพาะสินค้ามือสองที่เกี่ยวกับเด็ก ผู้ซื้อก็ต้องเชื่อมั่นในผู้ที่คัดสินค้ามาขาย เพราะเป็นสินค้าที่ลูกเราจะต้อง กิน นอน เล่นอยู่กับมัน ดังนั้นต้องมีความเชื่อมั่นในการคัดเลือกสินค้ามาขายในระดับหนึ่ง