ทำไมหนังสือเรียนต่างประเทศ Textbooks ( ในที่นี้จะใช้คำว่า textbook แทน ) ถึงมีราคาแพง ?
ตามรายงานจาก American Enterprise Institute ในปี 2012 เผยให้เห็นว่าค่าเฉลี่ยของราคา Textbook เพิ่มขึ้นจากปี 1978 ถึง 812% และหากเทียบย้อนกลับไปกับช่วง 10 ปีที่ผ่านมานี้ราคาเฉลี่ยเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าเลยทีเดียว
จะว่าไปแล้วหากเปรียบเทียบกับสินค้าอื่นหรือบริการอื่น ๆ นับตั้งแต่ปี 1978 เป็นต้นมา Textbook ถือว่ามีราคาเฉลี่ยเพิ่มขึ้นจากเดิมถึงสามเท่าตัว
สงสัยหรือไม่ว่าเพราะเหตุใด Textbook ซึ่งไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงปรับปรุงเนื้อหาอะไรมากมายในช่วงปีต่อปีแต่กลับมีราคาสูงขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งที่ก็ไม่ได้มีความต้องการเพิ่มขึ้นจากเดิมอย่างถล่มทะลายอะไรแบบนั้น
ความเป็นจริงที่เกิดขึ้นค่อนข้างต่างจากที่คนส่วนใหญ่เข้าใจ เหตุผลหลัก ๆ เลยของการที่ Textbook มีราคาสูงขึ้นเป็นเพราะการเติบโตของตลาด Textbook มือสองนั่นเอง ในสมัยก่อนที่ยังไม่มีอินเตอร์เน็ต นักศึกษาต้องอาศัยหนังสือเท่าที่มีขายในร้านหนังสือในมหาวิทยาลัยเป็นหลัก บางคนอาจโชคดีหน่อยที่เจอหนังสือมือสองของเล่มที่ต้องการ ส่วนคนที่เหลือก็ต้องจ่ายเงินซื้อหนังสือใหม่ที่มีราคาสูงกว่า
แต่เมื่อมีอินเตอร์เน็ต ตลาด Textbook มือสองจึงขยายตัวมากขึ้นกว่าเดิม รุ่นพี่ที่เรียนไปแล้วลงประกาศขายหนังสือทางอินเตอร์เน็ต รุ่นน้องที่ขึ้นมาเรียนก็สามารถซื้อหาได้ง่ายและไม่จำกัดเฉพาะในพื้นที่เล็ก ๆ แต่ขายได้ทั่วโลก ทำให้หนังสือ Textbook มือสองมีราคาต่ำกว่าหนังสือใหม่เพราะไม่ต้องมีค่าเช่าหน้าร้าน ไม่ต้องมีค่าจ้างพนักงานเหมือนกับร้านหนังสือทั่วไป ตลาดหนังสือ Textbook มือสองบนอินเตอร์เน็ตจึงเป็นทางลือกให้หาหนังสือได้ง่ายในราคาถูก
เมื่อเหตุและผลเป็นเช่นนี้ สำนักพิมพ์เองจึงต้องปรับตัวเพื่อรักษาฐานรายได้
เมื่อตลาดหนังสือใหม่ซบเซา ทางสำนักพิมพ์จึงมีกลยุทธ์ออกมาปรับแก้ ไม่ว่าจะเป็นการขึ้นราคาหนังสือ Textbook แต่นั่นแหละยิ่ง Textbook ใหม่มีราคาแพงขึ้น ความต้องการ Textbook หนังสือมือสองที่ราคาต่ำกว่าก็ยิ่งเพิ่มมากขึ้น รวมทั้งการดาวน์โหลดหนังสือที่เป็นไฟล์ละเมิดลิขสิทธิ์อีกด้วย ความสัมพันธ์กันระหว่างราคาและยอดขายนี้เองได้นำไปสู่การปั่นราคา Textbook ใหม่ให้มีราคาสูงขึ้นทุกที
สำนักพิมพ์ได้พัฒนากลยุทธ์ใหม่ ๆ เพื่อนำมาบีบให้นักศึกษาซื้อ Textbook เล่มใหม่ อย่างเช่นออกหนังสือเรียนอิดิชั่นใหม่ที่เปลี่ยนแปลงเนื้อหาเพียงเล็กน้อยจากของเดิม และออกหนังสือเรียนอิดิชั่นใหม่ ๆ ถี่ขึ้น รวมทั้งมีการให้ access code มากับหนังสือใหม่เพื่อให้เข้าไปใช้งานเนื้อหาออนไลน์ได้ด้วยแต่หนังสือมือสองจะทำอย่างเดียวกันนี้ไม่ได้
นอกจากนี้แล้วยังมีปัญหาระหว่างคนเลือกหนังสือกับคนจ่ายเงินซื้อหนังสือ เมื่อคนที่มีมีอำนาจตัดสินใจเลือกซื้อเป็นคนละคนกับคนจ่ายเงิน ในกรณีนี้ อาจารย์ประจำวิชาเป็นผู้เลือก Textbook ที่ใช้ประกอบการเรียนการสอน ส่วนคนที่ต้องจ่ายเงินก็คือนักศึกษา ที่ต้องซื้อ Textbook ตามที่อาจารย์แนะนำหรือหลักสูตรบังคับให้ใช้ ด้วยเหตุนี้เองเรื่องราคา Textbook จึงไม่ได้ส่งผลหรือส่งผลน้อยมากต่อการเลือกหนังสือของอาจารย์ประจำวิชา ในความเป็นจริงแล้วอาจารย์แทบไม่รู้ด้วยซ้ำว่าหนังสือเล่มดังกล่าวราคาเท่าไหร่ ที่ผ่านมาอาจมีตัวแทนขายจากสำนักพิมพ์ที่มานำเสนอหนังสือให้กับอาจารย์ โดยพูดถึงแต่เนื้อหาวิชาการที่ Textbook เล่มนั้น ๆ มี แต่เว้นที่จะกล่าวถึงเรื่องราคาไว้ ทั้งนี้ก็เพื่อรักษาผลประโยชน์ของทางสำนักพิมพ์ด้วย
บนโลกใบนี้ ในความเป็นจริงแล้วมีสำนักพิมพ์เพียงไม่กี่แห่งที่ครองตลาด Textbook ถือเป็นสัดส่วนถึง 80% ของตลาด Textbook และสำนักพิมพ์ยักษ์ใหญ่เหล่านี้ก็ยังเป็นบริษัทลูกของกองทุนรวมอีกทอดหนึ่ง ยิ่งทำให้มีทุนหนาและครองตลาดได้อย่างต่อเนื่อง นั่นก็หมายความว่ามีสิทธิที่จะตั้งราคาขายได้ตามใจปรารถนาโดยปราศจากคู่แข่งหรือบางทีก็ตั้งราคาเพื่อเสริมประโยชน์ของกันและกัน
reference : www.aei.org
