สันติภาพเกิดขึ้นได้ เมื่อมนุษย์มีความรักต่อกัน

Listen to this article

สันติภาพเกิดขึ้นได้ เมื่อมนุษย์มีความรักต่อกัน

* อภิวัฒน์ บุตรอุดม นักศึกษาปริญญาโท สาขาวิชาปรัชญา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ท่ามกลางกองไฟ ต้นไม้ดอกไม้ไม่อาจงอกงามขึ้นมาได้ฉันใด ท่ามกลางความโหดร้าย สันติภาพก็ไม่อาจเกิดขึ้นได้ฉันนั้น
ในท่ามกลางสังคมยุคข่าวสารที่ไร้พรมแดน คนทำดีก็รู้กันทั่ว คนทำชั่วก็รู้กันถึงได้ภายในเวลาไม่กี่วินาที มนุษย์ต่างใช้ชีวิตอยู่บนความเร่งรีบ เร่งรีบในการเดินทาง เร่งรีบในการทำมาหากิน เร่งรีบในการพัฒนาหาความรู้ เร่งรีบในการทำงานแสวงหาทรัพย์สมบัติเพื่อความมั่งคั่งร่ำรวย ด้วยความเชื่อที่ว่าเงินจะสามารถบันดาลความสุขทุกอย่างได้

ท่ามกลางความเร่งรีบของผู้คน กลับเกี่ยวพันไปด้วยปัญหานานัปการ ปัญหาเรื่องงาน ปัญหาเรื่องเงิน ปัญหาชีวิต ปัญหาสังคม เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นในยุคกดปุ่ม ปุ่มเทคโนโลยีสามารถกดสั่งงานได้ดั่งต้องการตามความสามารถที่เทคโนโลยีนั้นถูกผลิตขึ้นมา แต่ถึงแม้จะพัฒนาเทคโนโลยีมากเพียงใด เทคโนโลยีก็ไม่สามารถแก้ปัญหาที่สำคัญๆ ของมนุษย์ได้ เช่น ปัญหาความทุกข์ใจ สงครามการเข่นฆ่ากัน การเอาเปรียบกัน เป็นต้น ปัญหาเหล่านี้เทคโนโลยีไม่สามารถแก้ได้ ในขณะเดียวกันบางครั้งเทคโนโลยีกลับกลายเป็นเครื่องมือของมนุษย์ในการสร้างปัญหา และก่อความรุนแรงให้เกิดขึ้น

การใช้ชีวิตในสังคมปัจจุบันที่มากไปด้วยวัตถุนิยม บริโภคนิยม มีชีวิตอยู่ท่ามกลางกระแสทุนนิยม แข่งขันความมั่งมีทางวัตถุ แต่ถอยห่างจากการพัฒนามิติทางด้านจิตวิญญาณ หรือแม้จะเห็นความสำคัญอยู่บ้าง ก็ไม่ได้รับการเชิดชูเท่าใดนัก จนบางครั้งอาจจะถึงขั้นละเลยในมิติทางด้านจิตวิญญาณไปเลย เพราะมองว่าไม่ใช่เรื่องอิ่มปากอิ่มท้อง ไม่ใช่แนวทางที่จะทำให้ร่ำรวย ในกระแสของวัตถุนิยม บริโภคนิยม มนุษย์จึงมีชีวิตผูกติดอยู่กับความเร่งรีบ เร่งรีบที่จะเดินทาง-ทำงาน-หาเงิน-กินอาหาร ในภาวะของความรีบเร่งกับกิจกรรมต่างๆ ทำให้มนุษย์ในสังคมเริ่มเหินห่างต่อกัน เกิดภาวะความโดดเดี่ยว ต้องแข่งขันกัน และห่างเหินออกไปจากศีลธรรมในทางศาสนา ในขณะเดียวกันความเห็นแก่ตัวก็เกิดขึ้นในจิตใจเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ความเห็นแก่ตัวจึงนำไปสู่ปัญหาต่างๆ มากมาย

คนเห็นแก่ตัว จึงทำการค้ายาเสพย์ติด
คนเห็นแก่ตัว จึงใส่ร้ายป้ายสีคนอื่น
คนเห็นแก่ตัว จึงทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่น
คนเห็นแก่ตัว จึงก่ออาชญากรรมทำผิดกฎหมายบ้านเมือง
ลูกเห็นแก่ตัว จึงใช้เงินพ่อแม่เล่นการพนัน เสพดื่มของมึนเมา
นักการเมืองเห็นแก่ตัว จึงทุจริตคอรัปชั่น
พ่อค้าเห็นแก่ตัว จึงผลิตเครื่องดื่มของมึนเมามาขายเป็นการทำลายมนุษย์
มนุษย์เห็นแก่ตัว จึงทำให้โลกเกิดสงคราม
ความเห็นแก่ตัวเป็นปัญหาด้านในของมนุษย์ เป็นปัญหาด้านจิตวิญญาณ ความเห็นแก่ตัว ได้ก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ มากมายตามมา ตั้งแต่ปัญหาเล็กที่สุดไปจนถึงปัญหาใหญ่ที่สุด หลวงพ่อพุทธทาส ท่านจึงกล่าวว่า ?ความเห็นแก่ตัวนั่นแหละทำลายตัว เหมือนสนิมเหล็ก เกิดแต่เหล็ก แล้วทำลายเหล็ก ความเห็นแก่ตัวทำอันตรายตัวเอง ทำอันตรายผู้อื่น ทำอันตรายโลก?
สังคมที่มากไปด้วยปัญหาในทุกวันนี้ เพราะจิตวิญญาณของมนุษย์ถูกความเห็นแก่ตัวกัดกร่อน
ความเห็นแก่ตัวจึงเป็นตัวการสำคัญที่ทำลายสันติสุข สันติภาพ ในโลกมนุษย์

เมื่อมนุษย์มีความเห็นแก่ตัว สันติภาพของมวลมนุษย์ก็ถูกกัดกร่อน เหมือนกับพระจันทร์วันเพ็ญที่ถูกหมู่เมฆบดบัง สันติภาพของมนุษยชาติจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อมนุษย์ทุกคนทำลายความเห็นแก่ตัวให้หมดสิ้นไป แล้วปลูกฝังความรัก ความเอื้อเฟื้อ ความเมตตาอาทร ความไม่เห็นแก่ตัว ให้งอกงามภายในจิตของแต่ละปัจเจกชน
แม้การเปลี่ยนแปลง การพัฒนาสภาวะภายในหรือจิตใจของแต่ละปัจเจกชนจะเป็นเรื่องยาก แต่เป็นสิ่งที่มนุษย์เราจะต้องตระหนัก ว่านี่คือหนทางสู่สันติภาพของมนุษยชาติ เมื่อมนุษย์ไม่เห็นแก่ตัว มนุษย์ก็จะมีความรักแบ่งปันให้กับคนรอบข้าง ให้กับครอบครัว ให้กับสังคมชุมชน ให้กับโลก ความรักก็จักแผ่ขยายจากปัจเจกชน สู่สาธารณชน เมื่อดวงใจทุกดวงของปัจเจกชน มีความรักความเมตตาอาทรต่อกัน เมื่อนั้นสันติภาพก็จะเกิดขึ้นในโลกอย่างสมบูรณ์
โลกนี้หากเต็มไปด้วยดอกไม้ โลกก็จักสวยสดใสงดงาม
โลกนี้หากเต็มไปด้วยความรัก โลกก็จักเกิดสันติภาพ
ความรักในจิตใจของคนเราจะเกิดมีขึ้นไม่ได้ หากคนเราที่ได้ชื่อว่าเป็นมนุษย์ ผู้มีจิตใจสูง ยังคงแบ่งแยกกัน แบ่งพรรค แบ่งพวก แบ่งเผ่าพันธุ์ ท่านจึงกล่าวว่า แบ่งพวกทำให้เสียความรัก แบ่งพรรคทำให้เสียความสามัคคี หากแบ่งทั้งพวก แบ่งทั้งพรรค เสียทั้งความรัก เสียทั้งความสามัคคี

โดยธรรมชาติที่แท้จริงแล้วมนุษย์เราเป็นเผ่าพันธุ์เดียวกัน คือเป็นเผ่าพันธุ์ของมนุษย์
การแบ่งแยกทำให้ความรักไม่เบ่งบาน ก่อให้เกิดการดูถูก ดูหมิ่น เหยียดหยามกัน บ่มเพาะความเห็นแก่ตัว ความเกลียดชังให้เกิดในจิตใจเพิ่มมากขึ้น
เราจึงควรมองโลกในอีกมิติใหม่ มองเพื่อนมนุษย์ผู้เกิดมาอยู่บนโลกใบเดียวกัน ไม่ว่าจะอยู่ ณ มุมใดของโลก จะเป็นเชื้อชาติไหน หรือนับถือศาสนาใดก็ตาม เราต่างเป็นพี่น้องกัน เป็นเพื่อนกัน เป็นเผ่าพันธุ์เดียวกัน คือเป็นเผ่าพันธุ์มนุษย์ เป็นมนุษยชาติ
ในท่ามกลางสังคมที่สับสนวุ่นวายไปด้วยปัญหาต่างๆ สารพัด ถึงเวลาแล้วที่เราจักต้องหันมาทบทวนชีวิต มองดูชีวิต มองดูสังคม มองดูโลกให้เห็นกระจ่างชัด ใช่หรือไม่ว่าปัญหาในสังคมที่สับสนวุ่นวายในปัจจุบันนี้ เป็นเพราะมนุษย์เราขาดความรักที่มีต่อกัน ขาดเมตตาธรรมภายในจิต

ความเห็นแก่ตัว ความรุนแรง ความโหดร้าย สงครามที่เคยเกิดขึ้น ล้วนเป็นเพราะมนุษย์ขาดความรักต่อกัน การไม่มีความรักไม่เยื่อใยอาทรต่อกัน นำไปสู่การแบ่งแยก การเกลียดชัง และความหวาดกลัว ส่งผลกระทบต่อสภาวะจิตใจให้รู้สึกไม่มั่นคง ไม่ปลอดภัย ตลอดถึงความทุกข์ทรมาน
แท้จริงแล้ว สันติภาพเกิดขึ้นได้ เมื่อดอกแห่งรักได้เบ่งบานภายในจิต
เมื่อเราหิวเราก็อาศัยข้าวปลาอาหารเป็นเครื่องหล่อเลี้ยงดูแลร่างกาย แต่ในขณะเดียวกันสภาวะภายในหรือจิตใจก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะต้องได้รับการหล่อเลี้ยงดูแล ธรรมะคำสอนในทางศาสนาเป็นอาหารสำคัญของจิต อาหารคือความรัก ความเตตาอาทร เป็นอาหารสำคัญที่สังคมยังขาด แม่ชีเทเรซา จึงกล่าวว่า ?เราอยู่ในโลกที่มีความหิว มิใช่หิวข้าวปลาอาหาร แต่หิวความรัก?

โลกนี้หากเต็มไปด้วยดอกไม้ โลกก็จักสวยสดใสงดงาม
โลกนี้หากเต็มไปด้วยความรัก โลกก็จักเกิดสันติภาพ
เราคงต้องมาร่วมกันปลูกความรักให้เบ่งบานภายในจิต ความรักจะป้องกันสังคม ป้องกันการแบ่งแยก ความเกลียดชัง ความโหดร้าย ความรุนแรง สงคราม ความรักจะปกป้องโลก โลกจักเกิดสันติภาพเมื่อมนุษย์มีความรักต่อกัน โลกจักงดงามเมื่อดอกแห่งรักเบ่งบาน

ลองคิดดูสิ ถ้าคนในครอบครัวหนึ่ง ทุกคนมีความรักต่อกัน ไม่มีความเกลียดชังกัน มีแต่ความเมตตาอาทร ความเข้าใจ ความเอื้อเฟื้อแบ่งปันซึ่งกันและกัน มีรอยยิ้ม มีความรักมอบให้กันในทุกๆ วัน ครอบครัวนั้นจะมีความสุขมากที่สุด ไม่ใช่สุขเพราะเงินทองหรือทรัพย์สมบัติ แต่สุขเพราะพวกเขามีความรักที่ยิ่งใหญ่ภายในจิต
หากครอบครัวนั้น เป็นโลกมนุษย์ทั้งหมด โลกคงจักงดงามยิ่ง

มาร่วมกันฝึกจิตให้มีความรัก ภาวนาให้มีความรัก ความเมตตา ภาวนาให้สันติภาพเกิดขึ้นภายใน แล้วแผ่ขยายไปสู่วงกว้าง สู่คนในครอบครัว สู่คนรอบข้าง สู่ชุมชน และสู่โลกทั้งโลก
เมื่อสันติภาพเกิดขึ้นภายในจิตของปัจเจกชนทุกคน สันติภาพของโลกก็ได้เกิดขึ้นแล้ว
เมื่อดอกแห่งรักเบ่งบาน สันติภาพเกิดขึ้นภายในจิตของมวลมนุษย์ ภาพของความรุนแรง ภาพความโหดร้าย ภาพสงครามจะไม่ปรากฏหน้าจอทีวี จะไม่ปรากฏขึ้นในสังคม เพราะมวลมนุษย์มีความรัก ความเมตตากรุณา ความเข้าใจ และสันติภาพเกิดขึ้นภายใน
ตอนนี้ในหัวใจของคุณดอกแห่งรักและสันติภาพได้เบ่งบานแล้วหรือยัง?

ความรักในพระพุทธศาสนา เส้นทางสู่สันติภาพ

ในประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ได้มีมหาบุรุษท่านหนึ่งได้อุบัติขึ้นมาในโลก ก่อนพุทธศักราช ๘๐ ปี ในชาติตระกูลที่เป็นกษัตริย์ มีพระนามว่า ?สิทธัตถะ? เมื่อพระชนมายุได้ ๑๖ ปี ได้อภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงเมืองหนึ่ง และได้อยู่ครองฆราวาสสมบัติจนมีพระชนมายุ ๒๙ ปี ณ ช่วงเวลานั้น พระองค์ได้พบว่า ชีวิตมนุษย์มิได้มีความจีรังยั่งยืนแต่ประการใด มีการเกิดขึ้นในเบื้องต้น เปลี่ยนแปลงในท่ามกลาง และดับสลายไปในที่สุด

แต่ในขณะเดียวกันผู้คนกลับมัวเมาในการใช้ชีวิตราวกับว่า ชีวิตนี้ไม่มีแก่ ไม่มีเจ็บ ไม่มีตาย พระองค์รู้สึกสลดพระทัยที่ผู้คนใช้ชีวิตอยู่กับความมัวเมา มัวเมาในวัย มัวเมาในความไม่มีโรค มัวเมาในชีวิต มัวเมาในวัยเพราะเห็นว่ายังไม่แก่ มัวเมาในความไม่มีโรค เพราะเห็นว่ายังไม่เจ็บป่วย มัวเมาในชีวิต เพราะเห็นว่ายังอีกนานกว่าจะตาย
เมื่อดำริว่าพระองค์เองก็ตกอยู่ในภาวะความเปลี่ยนแปลงของชีวิต พระองค์จึงทรงบรรเทาความมัวเมาทั้ง ๓ ประการ คือไม่เมาในวัย เพราะเห็นความแก่ ไม่เมาในความไม่มีโรค เพราะเห็นความเจ็บ และไม่เมาในชีวิต เพราะเห็นความตาย พระองค์ทรงเห็นว่าการใช้ชีวิตในความเป็นฆราวาสวิสัย เป็นชีวิตที่มีความทุกข์ และแล้วพระองค์ก็ได้เสด็จออกบรรพชา เพื่อแสวงหาทางพ้นทุกข์ดังกล่าว ในขณะที่มีพระชนมายุ ๒๙ ปีนั่นเอง
ด้วยความวิริยะบำเพ็ญเพียรภาวนา พระองค์ก็ได้พบแสงสว่างแห่งสัจจธรรม ได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า
หลังจากบรรพชาแล้ว 6 ปี คือมีพระชนมายุ ๓๕ ปี หลังจากนั้นพระองค์ก็ได้ใช้ชีวิตที่เต็มเปี่ยมไปด้วยความรัก ความเมตตาที่ยิ่งใหญ่ของพระองค์ สั่งสอนเหล่าเทวดาและมวลมนุษย์ให้ได้พบแสงสว่างของชีวิต และปฏิบัติเพื่อเข้าสู่ความพ้นทุกข์ ชีวิตทั้งหมดของพระองค์เป็นไปเพื่อการแบ่งปันความรัก ความเมตตาที่ยิ่งใหญ่แก่เหล่าเทวดาและมวลมนุษย์ตลอดถึงสรรพสัตว์ จวบจนเสด็จดับขันธปรินิพพานเมื่อพระชนมายุ ๘๐ ปี

ครั้งหนึ่งพระองค์ได้บอกหลักคำสอนที่ยิ่งใหญ่แก่เหล่าสาวก ๑,๒๕๐ รูป เป็นหลักคำสอนของชาวพุทธผู้ศรัทธาในพระพุทธศาสนา ซึ่งได้ยึดถือปฏิบัติกันมาตั้งแต่เมื่อ ๒,๕๐๐ กว่าปีก่อนจนมาถึงปัจจุบัน หลักคำสอนนี้เรียกกันในหมู่ชาวพุทธว่า ?โอวาทปาฏิโมกข์? หลักคำสอนนี้มีใจความโดยย่อว่า ?ไม่ทำความชั่วทั้งปวง ทำแต่ความดี ทำจิตใจของตนให้ผ่องใส นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย? หรือกล่าวเป็นสำนวนว่า ?เว้นความชั่วทุกกรณี ทำความดีทุกชนิด ชำระจิตให้ผ่องใส?

จากคำสอนของพระศาสดา ที่ได้สอนเหล่าสาวกมาตั้งแต่ครั้งสมัยโบราณ และได้มีการสอนถ่ายทอดกันมาจนถึงยุคปัจจุบัน ถือกันว่านี้เป็นหลักคำสอนสำคัญในพระพุทธศาสนา เป็นการสอนให้มวลมนุษย์อยู่กันด้วยความรัก ความเมตตา ไม่เบียดเบียนกัน ไม่ทำร้ายกัน และชำระจิตของตนให้ผ่องใส เพื่อสร้างสันติภาพภายในให้เกิดขึ้น เพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์ให้สมบูรณ์
ในกระแสสังคมที่สับสนวุ่นวายไปกับยุคทุนนิยม วัตถุนิยม บริโภคนิยม ซึ่งได้นำปัญหาสังคมต่างๆ มากมายมาสู่มนุษย์ เราควรที่จะพากันตระหนักถึงคำสอนอันศักดิ์สิทธิ์แต่โบราณ เพื่อสมานรอยร้าวของมวลมนุษย์ในโลกที่มีชีวิตอยู่บนความรีบเร่ง ความเกลียดชัง การเบียดเบียน ความหวาดกลัว ความโดดเดี่ยว ความเจ็บปวด ความทุกข์ทรมาน

หากคำสอน ?โอวาทปาฏิโมกข์? สามารถเข้าไปเป็นหลักสำคัญในการดำเนินชีวิตของมวลมนุษย์ เป็นหลักสำคัญในการบริหารสังคม บริหารประเทศชาติ สันติภาพของโลกคงอยู่ไม่ไกล
เมื่อมวลมนุษย์ไม่ทำความชั่ว ทำแต่ความดี และทำจิตของตนให้ผ่องใส สังคมโลกจะเป็นสังคมที่น่าอยู่ เป็นโลกที่สวยงดงามเมื่อได้เห็น เป็นโลกที่เบิกบานเมื่อได้สัมผัส เพราะไม่มีมนุษย์ที่ทำอันตรายตัวเอง ทำอันตรายผู้อื่น และทำอันตรายโลก ไม่มีมนุษย์ที่ทำการเบียดเบียน ทำร้าย รังแก ก่อปัญหา ก่อการร้าย สร้างสงคราม โลกทั้งโลกจักงดงามยิ่งเมื่อมวลมนุษย์มีความรัก ความเมตตาต่อกัน เป็นเพื่อนเป็นพี่น้องกัน

ในคำสอนเกี่ยวกับความรัก ความเมตตา นอกเหนือจากคำสอนเรื่องโอวาทปาฏิโมกข์ ในพระพุทธศาสนายังมีหลักคำสอนที่สำคัญอื่นๆ อีก เช่น
เมตตา มีความรักความปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุข ความเจริญ
กรุณา มีความสงสาร สงเคราะห์ช่วยเหลือผู้อื่นให้พ้นทุกข์
มุทิตา มีความชื่นชมยินดี เมื่อผู้อื่นได้ดีมีสุข
อุเบกขา มีจิตใจที่หนักแน่นเป็นกลาง ไม่เอนเอียงด้วยชอบหรือชัง ไม่ยินดียินร้ายเมื่อผู้อื่นถึงความวิบัติ
หลักคำสอนเรื่อง เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา เป็นหลักที่ควรนำมาภาวนาให้เกิดมีขึ้นในจิตใจ แล้วแผ่ความเมตตากรุณานั้นไปสู่คนรอบข้าง สู่สังคม สู่โลก แผ่ไปสู่คนรอบข้าง คนใกล้ชิด คนที่อยู่ใกล้ไกล แผ่ไปสู่เพื่อนมนุษย์และสรรพสัตว์ผู้อยู่ร่วมโลกเดียวกัน เพี่อความสันติสุข เพื่อสันติภาพ เพื่อความงดงามแห่งโลก

นอกจากคำสอนเกี่ยวกับเรื่องความรักในพระพุทธศาสนา ในต่างศาสนาก็มีคำสอนเรื่องความรัก เพื่อนผู้นับถือต่างศาสนาจึงสามารถนำคำสอนเรื่องความรัก ความเมตตา มาปฏิบัติภาวนาให้เจริญงอกงามสู่สภาวะภายในได้เช่นเดียวกัน
เพื่อโลกที่กำลังร้อนระอุด้วยความเกลียดชังซึ่งกันและกัน การเบียดเบียนกัน ขอมวลมิตรได้หยุดตรึกตรองถึงอนาคตของโลก แล้วทำจิตให้เป็นกลาง ทำจิตให้ผ่องใสเบิกบาน ภาวนาให้สันติภาพ ให้ความรัก ความเมตตาเกิดขึ้นภายใน แล้วหันมองเพื่อนมนุษย์โดยไร้ซึ่งความเกลียดชังกัน เพื่อมอบดอกไม้แห่งรัก รอยยิ้ม และสันติภาพแก่กันและกัน
ตอนนี้ในหัวใจของคุณดอกแห่งรักและสันติภาพได้เบ่งบานแล้วหรือยัง?

มาร่วมกันสร้างสันติภาพด้วยกันเถอะ สันติภาพเกิดขึ้นได้เริ่มจากตัวเราเองก่อน ฝึกจิตให้มีความรัก ความเมตตา พัฒนาจิตให้เกิดสันติภาพ องค์ทะไลลามะ ท่านกล่าวว่า ?สันติภาพจะพัฒนาได้แรกสุดภายในแต่ละปัจเจกชน ข้าพเจ้าเชื่อว่า ความรัก ความเมตตา และความไม่เห็นแก่ตัว คือรากฐานของสันติภาพ?

ถึงเวลาแล้วที่เราควรจะต้องแก้ไขความผิดพลาดของยุคสมัยในอดีต ป้องกันและแก้ไขปัญหาสังคมที่เคยเกิดขึ้น ป้องกันการเบียดเบียนกัน ป้องกันความรุนแรง ป้องกันสงครามไม่ให้เกิดขึ้น และร่วมกันสร้างสันติภาพเพื่อปกป้องโลก ด้วยการภาวนาฝึกจิตให้มีความรัก ความเมตตา และสันติภาพให้เกิดขึ้นภายใน
ขอผองเรามาร่วมกันภาวนาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์ให้สมบูรณ์ด้วยความรัก ความเมตตา และสันติภาพภายใน
มวลมนุษย์เป็นเผ่าพันธุ์เดียวกัน
มวลมนุษย์เป็นเพื่อน เป็นพี่น้องกัน
เราจึงควรมีความรัก ความเมตตามอบให้กันและกัน
———————————————————————————————————————-

หนังสือประกอบการเขียน

คุณแม่เทเรซา แห่งกัลกัตตา. แม่ของผู้ยากไร้
ติช นัท ฮันห์. สันติภาพทุกย่างก้าว
พระเทพเวที (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์
พุทธทาสภิกขุ. พุทธทาสลิขิต ฉบับลายมือของพุทธทาสภิกขุ
วิจิตร สมบัติบริบูรณ์. บันทึกพุทธประวัติ

สนับสนุนการทำบทความ กดไลค์ กดแชร์ หรือสามารถบริจาคเงินเพื่อเป็นกำลังใจให้กับเราได้ที่
ธนาคารไทยพาณิชย์: สาขามหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ชื่อบัญชี : HEROTHAILAND.COM
บัญชี : ออมทรัพย์ เลขที่บัญชี : 667-265599-4

Similar Articles

Comments

Advertisement

โปรโมชั่น 2 ขวด Protriva Black seeds อาหารเสริมน้ำมันงาดำ จำนวน 2 ขวด

Royal Kludge RK68

Royal Kludge RK68 RGB Hotswap USB HUB คีย์บอร์ดเกมมิ่งคีย์ไทย ไร้สายบลูทูธและมีสาย เปลี่ยนสวิตซ์ได้ เลเซอร์ไทย - English

Most Popular

ฮาร์ดดิสโน๊ตบุ๊ค 1TB SSD M.2

1TB SSD (เอสเอสดี) HIKVISION E3000 M.2 PCI-e Gen 3 x 4 NVMe ประกัน 5 ปี