[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=1vxIveocxjM[/youtube]
เรียกได้ว่าเป็นโปรเจ็กต์ห้องสมุดที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในยุคของเราเลยก็ว่าได้ ที่ Google คิดที่จะสแกนหนังสือทั้งหมดที่มีอยู่บนโลกนี้เพื่อให้ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ผ่านทางออนไลน์
ในตอนนี้ โปรเจ็กต์ดังกล่าวคงกำลังอยู่ตรงไหนสักแห่ง ในแง่หนึ่ง Google ได้สแกนหนังสือไปแล้วกว่าสามสิบล้านเล่ม ซึ่งจะว่าไปก็เป็นจำนวนน้อยกว่าห้องสมุดรัฐสภาอเมริกันที่มีหนังสืออยู่รวมกันราวๆ สามสิบเจ็ดล้านเล่ม เพียงเล็กน้อย
แต่ในขณะที่จำนวนหนังสือในคลังข้อมูลเป็นที่น่าประทับใจ แต่ก็เป็นแค่หนังสือส่วนน้อย หนังสือส่วนใหญ่ก็ยังไม่สามารถเข้าถึงได้อยู่ดี อย่างเช่น การค้นหาหนังสือที่ไม่มีการตีพิมพ์อีกแล้วมักจะเจอแค่ส่วนเล็กส่วนน้อยของเนื้อหาแต่ไม่สามารถเข้าถึงเนื้อหาในเล่มได้ทั้งหมด
ความตื่นเต้นของ Google books ก็คือว่า มันไม่ได้เป็นเพียงโอกาสที่เราจะได้อ่านหนังสือตรงนี้หรือที่ไหน ๆ แต่เรายังสามารถค้นหาเนื้อหาแบบเต็มของหนังสือที่ไม่มีการตีพิมพ์อีกแล้วรวมทั้งหนังสือล่วงเวลาอีกจำนวนนับล้าน ๆ เล่ม ซึ่งหนังสือเหล่านี้อาจจะมีมูลค่าทางการค้าไม่เท่าไหร่แต่มันก็ยังคงเป็นเสมือนขุมทรัพย์ให้กับสาธารณะชนคนอื่น ๆ อีกมากมาย
หากจะมองอีกมุมหนึ่ง นี่น่าจะเป็นห้องสมุดออนไลน์แห่งแรกของโลกที่สมราคาอย่างแท้จริง แต่ก็มีอุปสรรคบางประการเช่นกัน อันเนื่องมาจากข้อตกลงของนักเขียนกับสำนักพิมพ์และจำนวนเงินที่ต้องชดเชยในสัญญาเหล่านั้นก็มีเพียงคนที่ต้องการอ่านหนังสือเล่มดังกล่าวจะยอมจ่ายซึ่งแน่นอนว่า….มันไม่พอกับค่าชดเชยในสัญญา
ปัญหาเริ่มจากการขัดแย้งทางวัฒนธรรมการทำงาน เริ่มจากในปี 2002 ที่ Google เริ่มสแกนหนังสือ ซึ่งก็หวังว่าในที่สุดโครงการนี้จะเป็นประโยชน์กับทุกคน ทุกฝ่าย รวมทั้งเชื่อว่าการให้อภัยกันมากกว่าการต้องขออนุญาต แต่ก็ไม่ได้เป็นอย่างที่คิด ทางนักเขียนและสำนักพิมพ์ได้ทำการฟ้องร้องเรื่อง Google ละเมิดลิขสิทธิ์
สองปีที่มีปัญหาการฟ้องร้องคดีความต่าง ๆ มากมาย ทำให้ต่างฝ่ายต่างรู้สึกแย่ด้วยกันทั้งคู่ แต่เมื่อถึงปี 2008 ตัวแทนนักเขียน สำนักพิมพ์และ Google ได้หาทางจนได้ข้อสรุปร่วมกันในการที่จะสร้างห้องสมุดออนไลน์เต็มรูปแบบที่มีหนังสือให้บริการทั้งแบบฟรีและเสียเงิน แต่ข้อตกลงที่ว่านี้ ภายหลังได้ถูกโจมตีอย่างหนักว่าอาจก่อให้เกิดการค้าผูกขาดในโลกออนไลน์ โดยเฉพาะกับหนังสือที่ไม่มีการตีพิมพ์แล้วก็เป็นได้
สี่ปีก่อนหน้านี้ ศาลของรัฐบาลกลางได้สนับสนุนเหตุผลฝั่งคัดค้านโปรเจ็กต์นี้และได้ให้ยกเลิกข้อตกลงดังกล่าว ประกอบกับมุมมองจากฝ่ายนิติบัญญัติที่มองว่าควรทำเรื่องนี้ให้มีความเหมาะสมในเรื่องของกฏหมายลิขสิทธิ์เสียก่อน ทางด้าน เจมส์ กริมเมลมานน์ ศาสตราจารย์ด้านกฏหมายแห่งมหาวิทยาลัยแมรี่แลนด์และเป็นหนึ่งในเสียงที่เห็นด้วยกับข้อตกลงดังกล่าว บอกว่า “อย่างไรก็ตาม ดูเหมือนว่าเรากำลังจะทำให้เรื่องนี้เป็นหน้าที่ของสภาครองเกรสช่วยตัดสิน แต่การที่เอาเรื่องอะไรก็ตามเข้าสู่สภาครองเกรสก็มีค่าเท่ากับการไม่ทำอะไรเลย และทำนายได้เลยว่า หลังจากเจ็ดปีเต็มที่ศาลตัดสินในครั้งแรกนั้น มาถึงวันนี้เราก็ยังคงรอคอยความคืบหน้าอยู่เช่นเดิม”
ถ้าเรามองตามเนื้อผ้า หาก Google มีความตั้งใจจริงที่จะทำห้องสมุดออนไลน์เพื่อบริการให้เป็นประโยชน์แก่สาธารณะแล้ว ก็ควรจะประกาศให้ชัดเจนไปเลยตั้งแต่แรกว่าโปรเจ็กต์ดังกล่าวไม่ได้มุ่งหวังผลกำไร ทำเพื่อสาธารณะประโยชน์ ซึ่งหากทำเช่นนั้นแล้วก็จะขจัดความกลัว ความกังวลต่าง ๆ ที่คิดว่า Google แอบแฝงที่จะหาผลประโยชน์ ผลกำไรจากงานของคนอื่น !
ในช่วงสองสามปีมานี้ สมาคมนักเขียนได้นำเสนอวิธีการแก้ปัญหาที่เป็นประโยชน์ โดยนำระบบที่เรียกว่า “extended collective licensing” มาใช้ โดยการใช้กลไกที่ค่อนข้างซับซ้อน ทำให้ผู้ที่ได้สแกนเนื้อหาหนังสืออย่าง Google หรือห้องสมุดที่ไม่หวังผลกำไรแห่งอื่น สามารถทำได้กับหนังสือในจำนวนจำกัดและต้องจ่ายค่าผลงานหรือค่าลิขสิทธิ์ให้กับนักเขียนอีกด้วย
