ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีช่วยทำให้ระยะเวลาของการเปลี่ยนแปลงเกิดได้เร็วขึ้น ต้นทุนการผลิตต่ำลง คุณภาพดีขึ้นและมีความเสี่ยงน้อยลง ซึ่งด้วยองค์ประกอบเหล่านี้จึงเป็นช่องทางให้ธุรกิจ Print on Demand เกิดขึ้น แม้กระทั่ง ร้านหนังสือขนาดเล็กที่ขายหนังสือก็ขยายธุรกิจออกมารับพิมพ์หนังสือตามสั่งพร้อมกันไปด้วยซึ่งรูปแบบธุรกิจแบบใหม่นี้กำลังเปลี่ยนแปลงตลาดหนังสือไปทุกที

ก่อนหน้านี้ก็มีร้านหนังสือหลายแห่งเคยนำเครื่องพิมพ์หนังสือตามสั่งมาติดตั้งไว้ในร้านควบคู่ไปกับการขายหนังสือตัวเล่มจากสำนักพิมพ์แต่ไม่เคยมีร้านไหนที่มีเฉพาะเครื่องพิมพ์หนังสือดังกล่าวเพียงอย่างเดียว ไม่ต้องมีสต็อก ไม่ต้องมีสายส่ง ไม่ต้องมาคอยเช็คสต็อก นั่งทำคืนหนังสือ ไม่ต้องเสียค่าโกดัง ค่าเช่าพื้นที่ร้าน ไม่ต้องเสียโอกาสไปกับการสต็อกหนังสือใหม่ที่เพิ่งตีพิมพ์แต่ขายไม่ได้ อะไรทำนองนั้นอีก ลดภาวะโลกร้อนได้อีกต่างหาก ถามว่า แล้วแบบนี้จุดคุ้มทุนต้องขายได้กี่เล่มต่อวันกันเล่า ..

Print on Demand ก็คือการที่ทางสำนักพิมพ์ไม่มีหนังสือตัวเล่มดังกล่าวอยู่ในสต็อกเลย แต่ว่ามีไฟล์งานของหนังสืออยู่ เมื่อมีลูกค้าสั่งซื้อหนังสือรายการดังกล่าว สำนักพิมพ์ก็จะพิมพ์หนังสือออกมาเป็นครั้ง ๆ ไปตามคำสั่งซื้อ ซึ่งหนังสือที่พิมพ์ออกมานั้นก็จะมีคุณภาพเหมือนกันหนังสือที่ได้พิมพ์จำหน่ายคราวละมาก ๆ นั่นแหละครับ ไม่มีอะไรแตกต่าง ไม่ว่าจะเป็นหน้าปก เนื้อหาด้านใน เหมือนกันทุกประการครับ ไม่ต้องกังวลเรื่องหนังสือจริงหนังสือปลอมอะไรทำนองนั้นอีก

หลังจากผ่านมาหลายทศวรรษ สำนักพิมพ์ได้ค้นพบการพิมพ์ตามความต้องการหรือ Print on Demand ซึ่งว่าตามจริงแล้วมันเป็นสิ่งที่ต่อยอดมาจากอดีต สำนักพิมพ์อย่าง O'Reiily Media ได้ละทิ้งรูปแบบวิธีการพิมพ์หนังสือตามเดิมและหันมาพิมพ์หนังสือของตัวเองตามที่มีคนต้องการ โดยการให้บริการ Print on Demand หรือสั่งพิมพ์ตามความต้องการนั้นจะถูกบริหารจัดการโดย Ingram Content Group โดยมีรายการหนังสือของสำนักพิมพ์ O'Reilly ราว ๆ 200 รายการที่ได้รับการพิมพ์แบบ Print on Demand และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อเวลาผ่านไป เครื่องพิมพ์ดิจิตอลที่มีความเร็วในการพิมพ์สูงได้ทำให้สำนักพิมพ์เข้าถึงรูปแบบใหม่ของธุรกิจ นั่นคือให้ลูกค้าสั่งพิมพ์หนังสือที่พวกเขาต้องการเมื่อไหร่ก็ได้

เมื่อเร็ว ๆ นี้ ผมได้พูดคุยกันถึงเรื่องที่สำนักพิมพ์ที่ทำเกี่ยวกับหนังสือนวนิยายกำลังเผชิญกับสภาพแวดล้อมในการทำธุรกิจที่เปลี่ยนไปจากเดิม ผมทำนายว่า การแข่งขันที่ใหญ่ที่สุดจะมาจากเหล่านักเขียนที่ไม่ต้องพึ่งพาสำนักพิมพ์อย่างแต่ก่อนและหันมาเผยแพร่ผลงานของตนผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์ อย่าง Amazon , Barnes & Noble และแม้แต่เว็บไซต์ส่วนตัว ซึ่งตรงนี้เองจะเหมือนเป็นการลดบทบาทของสำนักพิมพ์ในโลกยุคหลังการพิมพ์ (post-printing ) หรือไม่ ?